Navedeni migracioni tokovi karakteristični su za velike zemlje sa razvijenom ekonomijom, ali još manje bogate zemlje, uključujući i zemlje zapadnog Balkana, ne odstupaju od ovoga. S tim u vezi, sve veći broj ljudi se odlučuje za preseljenje, koje postaje svakodnevna pojava i mnogi ga praktikuju u ovoj oblasti.
Preseljenje u Beograd je česta pojava, a sve veći broj ljudi bira glavni grad Srbije zbog velike ponude poslova, fakulteta, kulturnih sadržaja i raznih aktivnosti. Slična je situacija i sa drugim glavnim gradovima u regionu, poput Zagreba i Sarajeva.
U nastavku saznajte koje su karakteristike i posledice naseljavanja velikih gradova.
Kako migracije utiču na ekonomsku stabilnost?
Procenjuje se da će do 2050. godine dve trećine stanovništva živeti u velikim gradovima, što je ogroman skok u poređenju sa današnjih 50%, ali pitanje je kako će to uticati na socijalnu stabilnost urbanih stanovnika?
Ponuda najtraženijih poslova u glavnim gradovima veća je nego u seoskim sredinama, pa samim tim postaju odredište sve većeg broja mladih. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srbije, samo u 2018. godini 122.193 ljudi je promenilo okruženje unutar zemlje Srbije, što možemo nazvati unutrašnjom migracijom, od kojih se većina seli u najveće gradove u državi.
Prema istoj instituciji, u Beogradu je 2020. godine zaposleno 2,3% više ljudi nego u istom kvartalu prethodne godine, sa najvećim brojem ljudi u prerađivačkom sektoru.
S obzirom na to da vidimo porast zaposlenosti, usled skoka broja imigranata, postoji pozitivan uzročno-posledični odnos između ove dve kategorije. Međutim, neophodno je uzeti u obzir same aktivnosti koje proširuju njihov radni kapacitet.
Iako statistika deluje pozitivno, neophodno je uzeti u obzir činjenicu da veliki broj visokokvalifikovanih mladih ljudi napušta zemlju, što može imati negativan uticaj na prirodni rast, ekonomski standard i prosečne zarade.
Prema evidenciji Gradskog ureda za strateško planiranje i razvoj grada Zagreba, u 2021. godini dolazi do smanjenja zaposlenosti za 1,5% u odnosu na 2020. godinu. Prema evidenciji Hrvatskog zavoda za zapošljavanje, 2021. godine zabilježen je broj od 155.588 nezaposlenih, što ukazuje na rast od 8,5% godišnje za celu teritoriju.
Hrvatska je članica Evropske unije i njeni građani imaju pravo da se slobodno kreću i zapošljavaju u granicama ove ekonomske i političke zajednice. Kao rezultat, veliki broj mladih napušta Zagreb i druge hrvatske gradove u potrazi za boljim poslovima, dok slabije plaćene poslove napuštaju u domovini.
Trend napuštanja gradova u regionu i odlaska u inostranstvo
Kao što postoje migracije stanovništva iz manjih područja u glavne gradove našeg regiona, tako se i veliki broj ljudi iz gradova ili manjih područja sa ovih prostora odlučuje da se preseli u jedan od bogatijih i većih gradova u inostranstvu.
Prema podacima Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj, između 2007. i 2015. godine broj ljudi koji napuštaju Srbiju u potrazi za radom udvostručio se, dok je danas oko 60.000 ljudi godišnje koji odlaze na privremeni ili trajni rad u inostranstvo.
Kada je reč o Hrvatskoj, prosečan broj ljudi koji je napuštao zemlju bio je oko 35.000, ali se povećao nakon ulaska zemlje u Evropsku uniju, pa je 2015. dostigao brojku od oko 77.000 ljudi koji su napustili zemlju.
Prema Agenciji za statistiku BiH, između 2013. i 2019. zemlju je napustilo 530.000 ljudi, a BiH zauzima 16. mjesto u procentu stanovništva države čiji građani rade u inostranstvu, dok je najmanje polovina njih u prosjeku visoko kvalifikovana.
Shvatamo da u regionu postoji značajan broj ljudi koji se odlučuje za rad u nekom od većih evropskih gradova, što je posledica negativne političke, socijalno-ekonomske situacije na ovom području koja traje godinama. Na taj način se veliki evropski i svetski gradovi još više razvijaju, dok vodeći gradovi u regionu mnogima predstavljaju samo usputnu stanicu ili privremeno rešenje dok ne odu u inostranstvo i na taj način ne uspevaju da održe sopstvenu ekonomsku stabilnost.
Uticaj urbanizacije na životnu sredinu
Velika gustina naseljenosti u gradovima značajno utiče na životnu sredinu i negativne posledice koje se javljaju. Zagađenje vazduha i vode, velika potrošnja energije, kao i problem odlaganja otpada, manifestacija su lošeg prostornog planiranja i prenaseljenosti u velikim gradovima.
Sa većim brojem ljudi u promet ulazi veliki broj automobila, što dodatno komplikuje borbu za zdraviju životnu sredinu. Na primer, 2020. godine bilo je 650.000 automobila na ulicama Beograda, što je dvostruko više u odnosu na 2010. godinu, a mnogi od njih se kreću na dizel gorivo i stari su preko 14 godina, pa su samim tim negativni po prirodu.
Pored toga, još uvek nije razvijena svest o zdravoj ekološkoj sredini u pomenutom regionu, te ni ponašanje ljudi nije usklađeno sa tim principima. Dodatni problem prave i fabrike koje ispuštaju štetne PM čestice i sumpor - dioksid u vazduh, kao i veliki broj ljudi koji se grije na ugalj ili drva. Prema izveštaju Agencije za zaštitu životne sredine Evropske unije problem zagađenosti je problem celog Balkana.
Pored toga, samo u Beograd se godišnje naseli preko 50.000 ljudi iz zemlje i regiona, te je i adekvatna raspodela stanovništva i resursa zahtevan zadatak. Posledice ovih pojava ogledaju se u tome da je glavni grad Srbije nekoliko puta proglašavan za najzagađeniji grad na svijetu, prema portalu AirVisual, pa prema tome prednjači i u regionu.
Uticaj pandemije korona virusa
Pandemija korona virusa, koja je počela 2020. godine i traje do danas, uticala je na blagu promjenu trenda naseljavanja gradova. Zbog pomenute pandemije, svi veliki svjetski gradovi bili su zatvoreni jedan određen period, te su i ljudi bili primorani na ograničeno kretanje.
Zbog toga su mnogi uvidjeli značaj kuća sa dvorištima u manjim sredinama, koja su pored toga bezbjednija, zbog manjeg broja stanovnika. Takođe, pandemija je uticala na to da mnoge industrije makar na neko vreme stanu sa radom, te se smanjio i stepen zagađenosti prirode u tom periodu.
Treba imati u vidu da je ovo ipak vanredna situacija, te se i trendovi vezani za nju moraju pratiti duži vremenski period, kako bi se mogao donijeti dugoročan zaključak.
Migracioni tokovi ukazuju na trend sve većeg naseljavanja velikih gradova zbog boljih uslova života. Pomenuta tendencija je karakteristična za cijeli svijet, pa i za region Zapadnog Balkana. Razlika je u tome što je na našim prostorima veća fluktuacija stanovništva, jer mnogi dolaze, ali mnogi i odlaze u inostranstvo u još razvijenije sredine. To je dodatno otežavajuća okolnost, zbog koje je teško formirati stabilan ekonomski region.
Fotografija: Pexels
